Essay muziekonderwijs

Kick, Kennis of Kunde,

Goed muziekonderwijs bevat volgens mij alle drie. Je krijgt kennis overgedragen en leert wat muziek voor jou is en voor andere en leert dat ook begrijpen. Je leert de kunde, je ervaart wat je doet en begrijpt dit. En nog een hele belangrijke je krijgt een kick van muziek. Je gaat ervan uit je dak of iets raakt je.

Maar hoe was dit vroeger? Muziekonderwijs is bijna even oud als muziek zelf. Bij veel primitieve volkeren is nog steeds sprake van mondeling, schriftelijk of imitatorisch doorgeven van kennis. Tot de late middeleeuwen was muziekonderwijs uitsluitend een domein van kerken en kloosters. Hierna was muziekonderwijs iets wat alleen rijke mensen zich konden veroorloven. Het ging hierbij vooral om de kennis en de kunde. Alhoewel ik denk dat de kick wel aanwezig was bij het beluisteren van de muziek.

Om te kijken hoe dit in Nederland begon graven we even terug in de tijd en ontmoeten daar twee aartsvaders, Willem Gehrels 1885-1971 en Ad Heerkens 1913-1985, twee Nederlandse muziekpedagogen. Willem Gehrels was de oprichter van de volksmuziekschool en hij zette zich in om kinderen van minder vermogende ouders muziekles te laten volgen. Ad Heerkens was een generatie later en zijn doelstelling was dat muziekonderwijs voor iedereen moest zijn, maar dat de wereld van het kind uitgangspunt moest zijn. De visies van deze twee aardsvaders liggen in elkaars verlengde. Beide hielden zich bezig met de kennis van muziek. Maar het verschil lag hem in de kick en kunde. Gehrels vond de historie der klassieke muziek belangrijk en bij Heerkens ging het veel meer om de samenhang van muziek in de maatschappij, de vrije expressie. Je zou kunnen zeggen Gehrels ging voor de kunde en Heerkens voor de kick.

In de jaren 70 vindt er een magische ontwikkeling plaats in het muziekonderwijs omschrijft Job ter Steege in zijn artikel. Muziek als eindexamenvak, grafische notatie van muziek, emancipatie van de popmuziek, muziek als maatschappelijk verschijnsel, transformatie van muziek naar andere expressie vormen om het belangrijkste te noemen. Leerlingen werden enthousiaster voor het vak en er kwamen ook steeds meer schoolmuziekstudenten. Op deze manier werd het muziekonderwijs naar een hoger niveau gebracht.

Toch bleef het muziekonderwijs zich verkeren in een vicieuze cirkel. Op de middelbare school ontbrak het aan goed muziekonderwijs, waardoor havoleerlingen die naar PABO gingen deze achterstand nooit meer weg konden werken. Op die manier zijn veel afgestudeerde leerkrachten niet in staat om behoorlijk muziekonderwijs te geven aan leerlingen op een basisschool. Waardoor deze leerlingen ook weer met een grote achterstand binnenkomen op de middelbare school waarmee de cirkel weer rond is.

De jaren 80 en 90 staan in het teken van bezuinigen. Op deze manier stond er veel verandering te wachten. De opleiding schoolmuziek word steeds verder uitgekleed. Tegelijkertijd wordt muziek een eindexamenvak. Op de Pabo’s komt er steeds meer aandacht voor methodisch en didactisch inzicht als het gaat om de muziekles, maar nog steeds niet voldoende.

De laatste 20 jaar is er ook nog veel veranderd binnen het voortgezet onderwijs. De basisvorming werd geïntroduceerd waarbij leerlingen verplicht 15 vakken kregen op hetzelfde niveau, onder het mom van gelijke kansen. Helaas had dit weinig succes. Hierna werd het VMBO geïntroduceerd. Een combinatie van vbo, lbo, mavo en nog enkele onderdelen van het speciaal onderwijs. Op kunstvakgebied deed CKV zijn intrede en de basisvorming wordt aan de kant geschoven. Leerlingen krijgen les op hun eigen niveau en kunnen na hun eerste jaar een niveau richting kiezen. Muziek is nog wel een van de verplichte vakken.

Ik denk dat het muziekonderwijs zich nog enigszins bevind in de vicieuze cirkel. Muziekles op de basisschool is nog steeds niet overal hoe het hoort te zijn. Ik kom nog steeds op scholen, waar er klassen zijn die gewoon nooit zingen of muziek maken. Aan de ene kant onvoorstelbaar, maar aan de andere kant ook begrijpbaar als je het overvolle schema van een basisschoolleerkracht bekijkt. Alle vakken ingepland in een veel te kleine week, want er moet al zoveel. En wat als je dan zelf helemaal niet zo veel aanleg hebt voor muziek en zelf die kick niet voelt? Als je op de Pabo niet genoeg aangedragen hebt gekregen? Ja, dan schiet muziekonderwijs er gauw bij in.

Ontzettend jammer, want kinderen in deze leeftijd zijn juist zo bevattelijk voor muzikale invloeden. Onderzoek laat zien dat het de ontwikkeling bevordert op sociaal, motorisch en emotioneel gebied. Maar het zorgt ook voor abstract kunnen denken en een analytisch vermogen. Allemaal vaardigheden die je bij andere vakken in kunt zetten. Als het op een basisschool ontbreekt aan goede muzikale vorming komen deze kinderen op de middelbare school al schaars binnen. Ze zijn totaal afhankelijk van hun opvoeding. Was er wel genoeg geld voor muziekles, zodat het kind zijn talent heeft kunnen ontwikkelen?

Gelukkig is het muziekonderwijs op het voortgezet onderwijs wel degelijk veranderd en verbeterd. Er zijn verschillende methodes die blijven vernieuwen.Er is een grote ontwikkeling geweest in coöperatieve werkvormen. En er is een scala aan gaaf musiceer materiaal. Je bent als docent alleen nogal afhankelijk van de ruimte die er op financieel gebied op school is. En als leerling ben je afhankelijk van je docent. Wat vind die belangrijk? Ik ga net als Job ter Steege voor de kennis, de kunde en de kick. Ze zijn alle drie van toepassing op een goede les. Het is belangrijk dat je als leerkracht de kennis van je vak overdraagt en dat de leerlingen deze kennis meteen om kunnen zetten naar een kunde. Maar dat ze ook hun eigen talenten leren kennen en bewust worden van wat ze kunnen en wat de andere kunnen. Ik vind wel dat je als docent hierin oog moet blijven houden tussen die verschillen. En de verwachtingen op ieders niveau aan te laten sluiten. Op die manier zorg je ook voor de kick! Een kick die kinderen ervaren van iets dat ze super gaaf kunnen, of iets dat eerst nog heel moeilijk was en ineens wel lukt! Op die manier blijf je ze ook motiveren en inspireren.

Bronnen:

Artikel: Kick, kennis en kunde van Job ter Steege

http://nl.wikipedia.org/wiki/Muziekonderwijs

Ontwikkelings psychologie deel 2, Rita Kohnstamn, 2002

Column

“ Muzikale smaak wordt op jonge leeftijd bepaald door het besef van imago en identiteit”

Laatst was ik aan het werk op een peutergroep en het leek me leuk om met ze te dansen, nietsvermoedend pak ik de eerste de beste cd K3 mamase, dat lijkt me nou leuk! Op het moment dat de eerste muzikale klanken uit de boxen komen beginnen een aantal jongetjes ineens hysterisch rond te rennen met hun handen op hun oren. Al bewust van het feit dat ze een jongen zijn en hier niet naar willen luisteren. Om de rust weer een beetje te laten wederkeren gooi ik Ernst en Bobbie erin. Gelukkig, de meisjes blijven rustig, die vinden dit dan weer geen probleem.

In je jonge kinderjaren luister je vooral naar de muziek die je ouders draaien en naar kindermuziek. Zo ben ik zelf natuurlijk als goois meisje opgegroeid met Kinderen voor Kinderen en het Avro kinderkoor. En om niet te vergeten natuurlijk het Oinkbeest van Ellie en Rikkert. Tussen het spelen door heb ik op de achtergrond veel geluisterd naar Handel, Bach en Mendelsohn. In de avond uren was het dan tijd voor mijn vaders muziek The Beatles, Beach Boys of Nina Simone. Muziek die ik later pas echt ben gaan waarderen. Waardoor ik toch denk dat je opvoeding wel degelijk van invloed is op je muzieksmaak.

Eenmaal op de middelbare school als puber besef je dat je een keuze hebt voor een eigen identiteit. Hierbij komt het afzetten tegen je ouders. De klassieke muziek is dan stom en wat je vader luistert is voor oude lullen. Je word je veel meer bewust van je eigen ideeën. Wie ben ik nou eigenlijk? Waar hoor ik bij? En hoor ik überhaupt wel ergens bij. Hier begint de groepsvorming, hoe gaaf je bent, wat voor kleding je draagt, en je muzikale voorkeur. Je gaat muziek luisteren die je mooi vind, waar jij je mee kan identificeren.
Toch zijn er uit mijn beleving veel mensen die enkel bepaalde muziek gaan luisteren uit populariteitsoverweging. Muziek die ze luisteren, maar stiekem helemaal niet leuk vinden. Enkel en alleen om bij een bepaalde groep te horen. Kan je dan over deze jongeren zeggen dat hun muzikale smaak op jonge leeftijd wordt bepaald door hun imago of identiteit? Wat is hun imago dan wel iets wat blijft? Ik denk namelijk dat er nog een hele fase tussen zit van herontdekken van wat je nou echt mooi vindt, die voor iedere individu anders is. En als je dan je muzikale voorkeur bepaald hebt ben ik het met Tom ter Bogt dat er qua genre niet zoveel veranderd. Natuurlijk zal je nog veel nieuws ervaren, maar ik denk dat je ook altijd de muziek waar je dan van bent gaan houden blijft waarderen.

Bronnen:
-Artikel: Tieners zijn trouw aan muziekstijl
-http://www.kindamuzik.net/achtergrond/muzikale-opvoeding/muzikale-smaak-sjiek-hip-of-rebels-willen-zijn/14405/
-http://www.goedgevoel.be/gg/nl/682/Persoonlijkheidstypes/article/detail/406083/2008/09/05/Muzikale-smaak-bepaalt-je-karakter.dhtml

De Carrousel

Vandaag kwam Erzsi op stage bezoek, spannend! Hier heb ik altijd slapeloze nachten van met allerlei doemscenario’s die zich dan afspelen. Als ik dit nou toch is van me af kon zetten zou mijn leven er een stuk plezieriger van worden. Maar goed vandaag was het echt tijd voor de carrousel, waar Bert en ik al weken mee bezig waren! Zes opdrachten, 3 rondes, 3 presentaties, 2 lessen lang, feest en muzikaliteit! Vanmorgen waren we vroeg aanwezig op stage om alle spullen klaar te zetten. Ik had gister gelukkig al 10 keer al mijn to do lijstjes nagekeken en als het goed is had ik echt alles bij me? En gelukkig was dit was ook zo.

Toen de eerste klas binnen kwam, was er nog geen Erszi, maar ze had gezegd begin gewoon! Dus zo doende begonnen Bert en ik met uitleggen. Iedere opdracht in het kort, en we gaven de leerlingen nog de mogelijkheid om vragen te stellen. Het ging best lekker vond ik zelf. Iedere opdracht stond voor de leerlingen nog uitvoerig op papier, precies volgens stappenplan. Dit gaf mij zelf ook houvast! Hierna gingen de leerlingen in groepen aan de slag. We hadden vier opdrachten in de klas. 1 in de lerarenkamer en ook nog 1 op de gang. Later werden dit er twee, omdat er in de klas toch nog wel wat drukte was. De leerlingen gingen zelfstandig aan de slag, en hadden hier en daar nog wel wat sturing nodig. Ik snap de opdracht niet! Heb je het al gelezen? Nee nog niet? Nou ga dat eerst dan even doen! Lezen blijkt toch altijd moeilijker dan je denkt;) Iedereen was lekker enthousiast aan het werk. En na de eerste ronde was er al een presentatie ronde! Wat leuk om te zien hoe de leerlingen echt allemaal naar een presentatie toe werken, dit doen ze redelijk zelfstandig! Maar waar letten we op? Wat willen we zien? Welke interactie verwachten we van de rest van de groep? Wat is onze feedback op het geheel? Hoe kunnen we uit de leerlingen halen wat we willen zien? En dan het doordraaien, hoe pakken we dit aan? Wel op papier gezet, maar nog niet helemaal uitgedacht in de klas. We improviseren er even op los. En de klas is redelijk makkelijk, dus iedereen draait gewoon een opdracht door en ze gaan weer aan de slag. We lopen qua tijd best op schema en hebben zelfs aan het einde nog wat tijd over. Erg handig, want er moesten nog een aantal leerlingen die een werkopdracht moesten herkansen, die we laatst hadden gedaan en die nu geen cijfer op hun rapport hebben. Mooi dan kunnen we dat ook even doen, maar de rest van de groep dan? Wat gaan we doen…uhmmm….even denken…zingen? Ja zingen! Begeleiden met de gitaar? Dit was 1 van de carrousel opdrachten. Een even een leerling vragen die het al een beetje kan. En ja hoor 1 van de stoere jongens uit de klas wil het nummer wel begeleiden op de gitaar. Don’t worry be happy! Ik zing het voor en de klas zingt het na. En dan komt weer dat onzekere meisje, zonder enthousiasme die zich verstopt om maar niet gezien te willen worden. Waarom gebeurd dat nou steedsL Bah….De leerlingen zingen niet enthousiast, maar dat is logisch, want wat je geeft krijg je terug…. Gelukkig krijg ik van Miranda een capo toegereikt om het nummer iets hoger te zingen, dan klinkt het al meteen een stuk minder ingezakt. Maar toch baal ik weer een beetje. Stiekem wil ik nu verstoppen, maar dat kan niet! Gelukkig de les is afgelopen. Ik ben blij dat het erop zit, want het was toch wel spannend allemaal. De leerlingen zijn creatief en muzikaal bezig geweest en de presentaties waren geslaagd. Maar zijn alle doelen ook wel behaald die we voor ogen hadden? Welke opdracht was het meest geslaagd? Wat kon er beter? Hoe gaan we dit beoordelen…Nog veel stof tot nadenken. Gelukkig mogen we volgende week nog een keer! Om alle puntjes op de i te zetten en nog eens even goed na te denken over wat willen we nou precies en waarom?

Casus Marlous

Marlous doet de opleiding Docent Muziek en zit in het eerste jaar. Ze heeft net haar vierde stage-les in het V.O. gegeven aan een brugklas (H/V/VMBO). Ze is aan het nabespreken met haar mede-stagair. Wij vallen midden in het gesprek:

-Nou, dat klonk echt nergens naar! (fase 2 terugblikken)
-Maar ze luisterden wel veel beter dan vorige keer. Je kreeg het echt stil doordat je rondkeek en wachtte tot het helemaal stil was. (Fase 2 terugblikken)
-Ja, vond je? Ik had toch het idee dat het helemaal niet overkwam wat ik van ze wou. (fase 2 terugblikken)
-Hoezo?
-Nou, dat meisje op de drums bleef steeds maar doorgaan als ze al had moeten stoppen, en ze keek ook niet naar me als ik het tempo aangaf. De keyboards speelden niet in de maat en het 'tweede-stem" groepje zong steeds met de eerst stem mee. (fase 2 terugblikken)
-Inderdaad, en je had het nog wel zo goed voorgezongen! Maar die klokkenspelen waren wel steeds op tijd, dat gaf je ook goed aan. Misschien zou je volgende keer het wat langzamer op kunnen bouwen. (fase 2 terugblikken en fase 4 alternatieven ontwikkelen)

Cirkel van Korthagen:
1.Handelen / ervaring
2.Terugblikken
3.Bewustwording van essentiele aspecten.
4. Alternatieven ontwikkelen en daaruit kiezen.
5. Uitproberen

Ontbrekende stappen en alternatieven:
Als eerste blikt Marlous terug op de les die ze net heeft gegeven.
Ze heeft het gevoel dat het helemaal niet over kwam wat ze van de leerlingen verwachtte.

De stap die heel duidelijk mist in de casus is fase 3 bewust worden van essentiële aspecten. Marlous blikt constant terug op haar les, maar weet nog niet goed te formuleren waarom het mis ging.

-Waar het vooral mis gaat is dat de leerlingen niet in het ritme blijven. Eventueel vooraf een oefening om in het ritme te blijven of tijdens het spelen zelf het ritme meetikken, zodat het voor leerlingen hoorbaar is.
-Het kan zijn dat nog niet alle leerlingen duidelijk wisten wat ze moesten doen. Misschien had ze steeds een instrumentengroep toe kunnen voegen en niet meteen alle verschillende instrumenten tegelijk.
-Ze geeft in het gesprek aan dat het meisje op de drums maar door bleef gaan en niet naar haar keek. Misschien was ze vergeten voor het spelen aan de leerlingen te laten weten dat ze goed op haar aanwijzingen moesten letten.
-Misschien was een tweede stem zingen nog wel iets te lastig en was het om goed in de flow van het nummer te blijven handig als iedereen gewoon de eerste stem zong. Als het dan goed gaat kon ze eventueel die andere nog toevoegen.

De voorbereiding

Vorige week was het op stage nogal chaotisch verlopen i.v.m een pesterij op school waardoor we eigenlijk niet hebben kunnen reflecteren na afloop op stage, omdat onze stagebegeleidster druk in gesprek was. Nu moeten wij toch eerst zelf reflecteren voordat we van haar onze beoordeling krijgen, zodat we niet teveel door haar worden beinvloed. En zelf onze hersens laten kraken.
Maar goed we waren in onze opdracht van vandaag dus redelijk vrij gelaten. Het moest een compositie opdracht zijn en de leerlingen moesten hierin de noot met punt gebruiken en een fis!

Uiteindelijk een leuke voorbereiding gemaakt met een net iets te groot plan!;) Het blijft lastig die beginsituatie als je de groep nog niet goed kent. Van deze leerlingen mogen we veel verwachten, omdat het een cultuur school is, maar onze verwachting was net iets te heftig, bleek vanmorgen:)
Gelukkig kregen we van onze stagebegeleidster wat tips en mochten we hier op stage nog even aan werken. Zij ging namelijk eerst met de klas een muziek quiz doen om de stof van de eerste drie hoofdstukken te herhalen! Aangezien de klas 2 uur lang muziek heeft hadden we nog genoeg tijd om het wat aan te passen! Die quiz was overigens echt geniaal, echt iets om te onthouden.

Ik begon met de uitleg van de opdracht bij de eerste klas. Het was de bedoeling dat ze de motieven die op het werkblad wat we voor ze hadden gemaakt af gingen maken. Bij 1 hiervan moest een fis voorkomen en bij de andere een noot met een punt. Op het moment dat de leerlingen hiermee aan de slag gingen, was het voor sommige nog best lastig. Alleen de leerlingen die een instrument bespeelde konden goed uit de voeten met de opdracht. Bert heeft het halverwege even stil gelegd om nog wat extra instructie te geven. We hebben toen ook gebruik gemaakt van de muzikale begeleiding op de cd, dit gaf de leerlingen wat meer inspiratie, alleen was het tempo wel weer erg snel wat voor sommige leerlingen ook lastig bleek te zijn.
Het was een les vol leermomenten, die we de volgende les al hebben kunnen aanpakken!
Als tip kreeg ik dat ik moet letten op mijn verklein woordJES, dat krijg je als je kleuterjuf was;)
Motiefjes, melodietjes, hahaha uiteindelijk zei ik dus bij de laatste groep
'Dames en heren de oren mogen eruit'. Ipv de oortjes! Oeps hahaha
Ik heb genoten vandaag, het was super leuk! En ik voel me steeds meer op mijn plek. Ik heb altijd zo lang nodig om de kat uit de boom te kijken, maar vandaag ging dat wel goed!

2e stagedag

Vanmorgen heb ik Bert al vroeg van het station geplukt. Carpoolen is best handig. Nou en dit was me een feest al in de auto was mijn make-up uitgelopen en zat ik volledig in tranen achter stuur! Dit keer niet vanwege mijn onzekerheid;) Maar vanwege de combinatie auto, Bert, Jeroen van der Boom en uiteraard mezelf. Luid zingend hebben wij de auto rit doorgemaakt!

Op stage aangekomen moesten we nog even het een en ander oefenen achter de piano, waar we gelukkig nog even tijd voor hadden. Toen kwam rond 9 uur de eerste groep al binnen. We hadden ons kort even voorgesteld en lieten ook nog iets van onszelf horen. Ik zong het liedje ‘ Lef’ van Karin Bloemen en Bert speelde hierbij piano. Dit is absoluut mijn lijflied, maar hoe de leerlingen hier op zouden reageren geen idee. Maar de leerlingen luisterde aandachtig en we ontvingen een groot applaus. Hierna begonnen we onze inzing oefeningen. Dit liep allemaal een beetje uit. Echt dat tijdsmanagement dat was hem nog niet helemaal. Gelukkig vond Miranda het geen probleem en mochten we lekker verder gaan. De kern van onze les van het lied ‘ Jij bent zo’ van Jeroen van der Boom. We hadden in de voorbereiding veel aandacht gestopt in het inzingen en wat minder in het lied zelf. Dus dat was te merken doordat de bridge nog niet helemaal lekker liep. Ik vind het nog moeilijk om aan te geven waar de dingen fout gaan en hoe ik dit kan veranderen. Hier ga ik de volgende keer aan werken! Deze leerlingen kunnen best heel veel, dus kan je ook hogere eisen stellen.

Tijdens het samen les geven merk ik dat als Bert de ruimte neemt, ik 3 stappen terug doe. Op een of andere manier blokkeer ik dan alles voor mezelf. We weten nu wel dat als we samen les geven we hele duidelijke afspraken moeten maken. De een is nou eenmaal een wervelwind, terwijl de ander als kalme windvlaag door de klas gaat. Gelukkig zijn die verschillen ook wel heel erg leuk, want je steekt er altijd wel weer iets van op. En gelukkig maar dat we niet allemaal hetzelfde reageren, dat zou een saaie boel worden!

Toen we bij de tweede groep het lied zongen, waren de reacties helemaal geweldig. De laatste noot was nog niet of er klonk een daverend applaus. Het leukste was nog dat ik tijdens het zingen de klas in kon kijken en er allemaal leerlingen kippenvel hadden. Ze waren helemaal onder de indruk en vooral van Berts tweede stem in het refreinJIk heb ervan genoten!

1e stage dag

Toch weer spannend zo’n eerste dagje op je Nieuwe stage. Al vroeg zat ik mijn auto met Tom die me de weg ging wijzen richting mijn nieuwe stageschool ‘ Het Arte college’ en of dit een nieuwe school is! Het nieuwe gebouw is namelijk nog niet af, dus moest ik op een basisschool zijn, waar ze tijdelijk ondergebracht zijn. Na enige tijd werd ik door Tom de wijk ingebracht waar het zou moeten zijn. Ik keek mijn ogen uit! Hier een school? Even leek het meer op Haiti. Een grote bouwval met zandvlaktes, huizen die half af zijn, een enkel bewoont huis en vooral weinig bomen.

Bert was nog in geen velden of wegen te bekennen, dus die kon ik niet om hulp vragen nu Tom me in de steek liet. Die overigens alleen maar heel hard bleef roepen ‘ Probeer om te draaien’ . Gelukkig heb je op dat soort momenten bouwvakkers! Leuke mensen zijn dat toch altijd als je de weg kwijt bent. Al snel hoorde ik gillende kinderen en ik wist meteen daar moest het zijn. Bert was ook al in de buurt en nadat we nog even wat foto’s van de omgeving gemaakt hadden! Geloof me dit was nodig, want we waren erg onder indruk!

Vol enthousiasme en vol goede moed stapte we de school binnen. Voorzichtig op zoek naar het muziek lokaal. En dat hadden we snel gevonden. Miranda onze stagebegeleidster was net klaar met les geven aan haar eerste groep. We kregen een rondleiding. Heel wat handen schudden! Wat voor mij toen pas duidelijk werd was dat deze school alleen nog maar eerste klassen heeft. Super leuk! De sfeer is op deze manier erg knus en het lerarenteam nog erg klein.

Het kleine muzieklokaal bestaat vooral uit tafels, maar gelukkig ook nog een piano en een grote kast met geluidsinstallatie en wat muziekinstrumenten. Naast het lokaal is nog een ruimte waar overig muziekmateriaal staat. Het Arte college is een cultuurschool en in het nieuwe gebouw is straks veel meer ruimte, maar nu helaas ook voor ons is het nog een beetje behelpen.

We hebben vandaag 1 groep gezien. We hebben ons even voorgesteld en van de leerlingen kregen we een kleine presentatie te zien waar ze de afgelopen weken mee bezig zijn geweest. Echt ontzettend gaaf om te zien, hoe veel plezier de leerlingen hier in hebben. Ze zijn enthousiast en durven best veel als het om muziek gaat. Voor de groep presenteren is echt iets waar ze op deze school aan werken. Ik heb zin in deze stage!